Dầu thô đang được sơ chế tại Deir El Zor
“Nhà máy lọc dầu” trên xe tải
Hiện có ít nhất 11 mỏ dầu ở tỉnh Deir El Zor, trong đó mỏ lớn nhất là al-Thayem, chỉ cách thủ phủ tỉnh này 6km. Lợi dụng tình trạng giao tranh giữa lực lượng của Tổng thống Assad và quân nổi dậy, các bộ lạc có thế lực trong vùng nhảy vào kiểm soát các giếng dầu. Các giếng dầu ở Deir El Zor giữ vai trò rất quan trọng vì chiếm hơn 200.000 trong tổng số 380.000 thùng dầu được sản xuất mỗi ngày ở Syria trước khi cuộc nội chiến nổ ra. Việc kiểm soát nguồn tài nguyên béo bở này do các tay súng có vũ trang đảm nhiệm.
Lợi nhuận thu được là không hề nhỏ khiến bọn buôn lậu dầu mờ mắt, không quan tâm tới những tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe và môi trường. Các tay súng không chỉ kiểm soát các cơ sở sản xuất mà còn thường xuyên khoan vào các ống dẫn dầu để trích xuất dầu. Mỗi ngày, hàng nghìn thùng dầu thô đã được chở lậu vào Thổ Nhĩ Kỳ bằng các xe tải chuyên dụng nhỏ theo đường bộ.
Trong những tuần gần đây, một số kẻ buôn lậu giàu có thậm chí sử dụng các “nhà máy lọc dầu di động” đóng trên xe tải để xử lý dầu thô thành nhiên liệu và các sản phẩm khác. Họ sẵn sàng bỏ ra khoản tiền lên đến 230.000 USD để xây dựng một “nhà máy lọc dầu di động” với công suất khoảng 200 thùng một ngày. Dầu nhập lậu vào Thổ Nhĩ Kỳ được bán với giá cao hơn khoảng 1,5 lần so với ở Syria.
“Những đám khói đen phủ kín bầu trời khu vực ngoại ô Deir El Zor không phải do quân chính phủ Syria đánh bom hay máy bay quân sự bị bắn rơi gây ra. Đó là hậu quả của quá trình xử lý dầu thô thành nhiên liệu và các sản phẩm khác”, ông Abdul Karim, một nhà hoạt động địa phương cho biết. Quá trình này bao gồm việc đun nóng các thùng dầu cho đến khi nó đạt đến một nhiệt độ nhất định, khi đó xăng và dầu diesel chảy vào 2 ống khác nhau dẫn đến các thùng chứa riêng biệt.
Tranh giành kiểm soát dầu
Lực lượng của Tổng thống Assad hiện vẫn kiểm soát hầu hết các mỏ dầu ở al-Thayem. Một khối lượng dầu vẫn được bơm vào đường ống dài hàng trăm kilômét về phía tây đến nhà máy lọc dầu Banias trên Địa Trung Hải. Nhưng quân nổi dậy và các bộ lạc có thế lực cũng có chỗ đứng trong khu vực. Mỗi nhóm vũ trang kiểm soát một giếng dầu và ngăn chặn không cho ai tới gần hoặc đe dọa sự kiểm soát của họ. Bởi vậy, hàng chục tay súng đã được triển khai quanh các giếng dầu, thậm chí cả xe tăng cũng được huy động để bảo vệ nguồn lợi này. Mới đây, đã xảy ra cuộc giao tranh giữa các tay súng của Mặt trận Nusra và bộ lạc Al Masrab tại khu vực biên giới Iraq liên quan đến một xe tải dầu bị đánh cắp. Cuộc đọ súng làm 37 người thiệt mạng và khoảng 30 ngôi nhà bị phá hủy.
Phe đối lập Syria lo ngại về việc nếu không có bất kỳ nỗ lực kiểm soát các giếng dầu sẽ gây ra một cuộc đối đầu đẫm máu và tạo ra một cuộc chiến trả thù kéo dài của các bộ lạc. Một số nguồn tin phiến quân cho biết, chỉ huy của họ đã liên lạc với một số bộ tộc, tìm cách thuyết phục họ chia sẻ một phần lợi nhuận nhưng cho đến nay các cuộc đàm phán chưa có kết quả.
Việc ngăn chặn nạn trộm cắp dầu thô là không hề đơn giản. Với sự hiện diện của hàng trăm nghìn người Syria ở Thổ Nhĩ Kỳ, dân buôn lậu dễ dàng thiết lập mối làm ăn với các đối tác Thổ Nhĩ Kỳ.
Bộ trưởng Dầu mỏ và Khoáng sản Suleiman al-Abbas cho biết, sản lượng dầu thô của nước này đã sụt giảm mạnh từ 380.000 thùng dầu mỗi ngày xuống còn 20.000 thùng dầu. Ông Suleiman nhấn mạnh rằng, Chính phủ Syria sẽ thực thi tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ các nguồn tài nguyên của đất nước, chống lại nạn ăn cắp dầu thô. Theo đó, các mỏ dầu sẽ được giám sát chặt chẽ và mọi vụ phạm pháp sẽ nhanh chóng được thông báo cho cơ quan chức năng. Thế nhưng, việc thực thi trên thực tế tỏ ra không mấy hiệu quả.
