Bổ sung nước nhân tạo - Tại sao không?
(ANTĐ) - Nước trên vỉa hè, đường phố, trước khi cho thoát xuống dưới lòng đất cần tập trung trong các giao thông hào, hố đào để lắng lọc sơ bộ. Giải pháp này nếu được thực hiện sẽ như “một mũi tên trúng hai đích”. Một mặt thoát được nước mưa nhanh chóng xuống lòng đất ngay tại vị trí úng ngập bằng những công trình đơn giản, không chiếm diện tích trên mặt, mặt khác bổ sung cho phần nước dưới đất đã bị lấy đi.
 |
| Công trình thí nghiệm tại Bảo Lộc (Lâm Đồng) |
Nghịch lý nước
Nguồn cung cấp nước cho TP Hà Nội có quan hệ thủy lực với sông Hồng, sông Đuống. Trong khi đó các giếng khai thác nước lại phân bố xa sông, tập trung trong các quận nội thành làm mực nước dưới đất ngày càng bị hạ thấp.
Thêm vào đó, Hà Nội nằm trong khu vực nhiệt đới ẩm, mưa nhiều, lượng mưa cao nhưng phân bố không đều cả theo không gian lẫn thời gian. 70-90% tổng lượng mưa tập trung vào mùa mưa với cường độ lớn làm cho thành phố thường xuyên bị úng ngập, đặc biệt trong các quận nội thành.
Như vậy ở đây đang diễn ra hai bức tranh trái ngược nhau: Trên mặt thì dư thừa nước mỗi khi mưa đến, thoát không kịp làm ngập đường phố. Dưới lòng đất thì tầng chứa nước đang bị tháo khô vì mực nước ngầm bị hạ thấp do khai thác nước. Việc thiếu nước vào mùa hạn hán dẫn đến khai thác nước quá mức gây sụt lún, đặc biệt ở các khu đô thị, nhà cao tầng.
Ở các tỉnh miền núi hay duyên hải và cao nguyên Nam Trung Bộ, nghịch lý này cũng diễn ra. Trong khi mùa mưa thì lượng nước quá lớn gây nên lũ ống, lũ quét, ngập nước... thì mùa hạn lại thiếu nước trầm trọng cho sinh hoạt, canh tác, sản xuất. Vậy nên, chính thói quen không khai thác, sử dụng nguồn nước sẵn có và rẻ tiền đẫn đến điệp khúc mỗi năm, từ Trung ương đến địa phương, mùa mưa thì lo chống lụt, mùa khô thì lo chống hạn.
|
Có thể tích trữ nước trong lòng đất
Trên thế giới và nhiều nước khu vực châu Á biện pháp này đã được ứng dụng từ lâu và hiệu quả cao. Tuy nhiên, ở Việt Nam, sau hàng chục năm được đề xuất, nó cũng mới chỉ dừng ở việc thí nghiệm. Người đầu tiên đề xuất giải pháp này là TS Võ Công Nghiệp thuộc Hội Địa chất Việt Nam vào năm 1998.
Theo ông, việc nạp thêm các nguồn nước từ bên ngoài (nước mưa, nước mặt) vào các tầng chứa nước sẵn có hoặc vào các tầng đất đá có khả năng trữ nước có thể bù lại lượng nước ngầm bị tiêu hao do những nguyên nhân tự nhiên (tiêu thoát tự nhiên, bốc hơi ngầm...) hoặc nhân tạo (khai thác quá mức, phá rừng làm mất nguồn cung cấp nước...).
Nhờ đó, nước ngầm được dự trữ nhiều hơn, giúp điều tiết nguồn nước giữa mùa mưa và mùa khô, ngăn chặn xâm mặn hay các chất thải độc hại; tạo cân bằng áp lực trong lòng đất, chống sụt lún bề mặt do khai thác nước ngầm hay do tháo khô mỏ, cải thiện chất lượng nguồn nước sẵn có trong lòng đất...
Trong một hội thảo khoa học gần đây, một nhóm nhà khoa học thuộc trường ĐH Mỏ - Địa chất cũng đã đưa ra giải pháp thu gom nước mưa đưa vào lòng đất bổ sung nhân tạo nước dưới đất và chống úng ngập. Theo đó, bên cạnh việc bố trí lại hệ thống giếng khoan hợp lý thì việc dễ làm hơn cả là giữ lại lượng nước dư thừa trong lòng đất.
Nước mưa từ các nhà cao tầng, đường phố... được dẫn xuống tầng chứa nước để chống úng ngập mặt đất và lấp đầy khoảng không gian tầng chứa nước “bị tháo khô” do hạ thấp mực nước trong quá trình khai thác nước. Nước mưa thu gom từ mái nhà có chất lượng hoàn toàn thỏa mãn với yêu cầu nước dùng làm nguồn phục vụ cấp nước.
Nước trên vỉa hè, đường phố, trước khi cho thoát xuống dưới lòng đất cần tập trung trong các giao thông hào, hố đào để lắng lọc sơ bộ. Giải pháp này nếu được thực hiện sẽ như “một mũi tên trúng hai đích”. Một mặt thoát được nước mưa nhanh chóng xuống lòng đất ngay tại vị trí úng ngập bằng những công trình đơn giản, không chiếm diện tích trên mặt, mặt khác bổ sung cho phần nước dưới đất đã bị lấy đi.
Theo PGS.TS Đoàn Văn Cánh, trường ĐH Mỏ - Địa chất, phương pháp thu gom nước mưa từ mái nhà là phương pháp lý tưởng dành cho những khu chung cư mà ở đó mặt đất bị bê tông hóa không thấm nước và một lượng lớn nước chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian ngắn sau những trận mưa lớn.
Nước mưa thu từ mái nhà có thể đưa trực tiếp vào giếng khoan (có chiều sâu dưới mực nước ngầm) trong tầng chứa nước không áp hoặc dưới mái tầng chứa nước có áp. “Tại Hà Nội tầng chứa nước đang được khai thác sử dụng là tầng chứa nước có áp, nhưng trong giới hạn hình phễu hạ áp, và chúng ta hoàn toàn thoát nước xuống đó được. Việc này đã được chúng tôi chứng minh bằng công tác khoan đào, đổ nước thí nghiệm” - PGS Đoàn Văn Cánh khẳng định.
Phương pháp này cũng đã được thí nghiệm tại thị xã Bảo Lộc (Lâm Đồng), tại Bình Thuận và trường ĐH Mỏ - Địa chất. Công trình tại Bảo Lộc cho thấy, trận mưa to nhất có thể thoát được 30m3/h, giảm hẳn lượng nước chảy trên mặt đất. PGS Đoàn Văn Cánh kiến nghị: Với những kết quả đó, mong Sở Tài nguyên - Môi trường cần nhanh chóng đánh giá tác động của đề tài, Sở Quy hoạch kiến trúc và Sở Xây dựng theo đó sẽ xây dựng những hệ thống thoát nước như trên để đưa nước mưa vào lòng đất.
Hà Loan
