Sẽ có một đường sắt hiện đại ngang tầm khu vực?
Đặt thêm không phải xây mới
Ông Trần Ngọc Thành, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) cho biết, hiện tại, năng lực khai thác của ngành đường sắt rất hạn chế. Chỉ khoảng 25 đôi tàu/ngày đêm; tại một số nút thắt, đã nới mà năng lực thông qua chỉ đạt tối đa 18 đôi tàu/ngày đêm. Trong khi đó, tàu khách mới nhất cũng có độ tuổi 15 năm, lâu nhất là 40 năm.
ĐSVN cho biết, tuyến đường sắt Hà Nội – TP. HCM có tổng chiều dài đường chính tuyến là 1.726km, khổ đường 1m, được xây dựng từ thời Pháp với tiêu chuẩn kỹ thuật và tốc độ thấp. Hướng tuyến nhiều đoạn đi qua vùng đèo núi quanh co, dốc lớn (đèo Hải Vân, đèo Khe Nét), nhiều đường cong bán kính nhỏ hơn 300m, thậm chí có đoạn chỉ 97m, độ dốc lớn, bề rộng nền đường hẹp, kết cấu nhiều công trình đã xuống cấp chưa được đầu tư. Bởi vậy, Tổng công ty ĐSVN vừa có Tờ trình gửi Bộ GTVT đề xuất đặt thêm một tuyến đường sắt khổ 1m, song song với tuyến đường sắt hiện có để nâng cao năng lực thông qua, khai thác. “Chúng tôi không đề xuất xây mới thêm một tuyến đường sắt mà là đặt thêm một đường sắt khổ 1m song song với đường cũ, đổi mới công nghệ từ chạy tàu đường đơn sang đường đôi tận dụng toàn bộ cơ sở vật chất, hạ tầng hiện có”, ông Trần Ngọc Thành cho biết. Theo đó, nếu được chấp thuận và hoàn thiện, năng lực thông qua sẽ được nâng lên từ 25 đôi tàu/ngày đêm lên khoảng 100 đôi tàu/ngày đêm.
Theo ông Trần Ngọc Thành, trong chiến lược phát triển của ngành đường sắt đến năm 2030 tầm nhìn 2050, ngoài việc xây dựng tuyến đường sắt tiêu chuẩn khổ 1,435m đường đôi, song cũng phải sau 2050 mới hình thành, ĐSVN đề xuất đặt thêm một đường sắt khổ 1m chạy song song chứ không phải là xây mới như dư luận đang hiểu. “Từ nay đến năm 2050 khi chúng ta có đường sắt khổ đôi 1,435m không lẽ còn hơn 30 năm nữa mà đường sắt vẫn cứ ùn ứ, lạc hậu như bây giờ. Chúng ta phải đầu tư, lắp đặt thêm thì mới đáp ứng được nhu cầu đi lại, tốc độ phát triển của xã hội”, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty ĐSVN bày tỏ.
Sẽ có một hình ảnh đường sắt hiện đại vào cuối năm?
Ngoài ra ĐSVN đang đầu tư đổi mới công nghệ bán vé, hệ thống nhà ga, vệ sinh trên tàu. Ông Trần Ngọc Thành khẳng định: “Từ nay đến cuối năm, đặc biệt vào dịp Tết Nguyên đán này, hành khách sẽ được chứng kiến một hình ảnh đường sắt khác với ĐSVN thời gian qua mà có nhiều nét giống với đường sắt quốc tế”. Cụ thể, khâu bán vé sẽ được tự động hóa như bán vé máy bay để tránh tình trạng trên tàu còn ghế nhưng nhà ga hết vé. Khách hàng có thể mua vé qua nhiều kênh, thậm chí truy cập từ smartphone cũng đặt mua được vé tàu. Bên cạnh đó, quy trình kiểm soát vé cũng được tối giản, thuận tiện cho khách hàng, nhân viên chỉ kiểm soát vé 1 lần trước khi lên tàu. Ngoài ra, ĐSVN sẽ đầu tư hệ thống xử lý vệ sinh tự hoại trên tàu, tránh xả thẳng ra môi trường, gây ô nhiễm; hành lý, valy của khách đi tàu sẽ được kéo thẳng lên tàu mà không phải vất vả như trước kia… “ĐSVN sẽ từng bước đầu tư những đôi tàu theo tiêu chuẩn quốc tế và khu vực để thay đổi chất lượng, hình ảnh ngành đường sắt. Dù không thể nói thay mới là có đủ lực để thay toàn bộ, nhưng chúng tôi sẽ đầu tư và chắc chắn sẽ phải thay mới. Từ nay đến Tết Nguyên đán, hành khách sẽ thấy được sự thay đổi của ngành đường sắt”, ông Trần Ngọc Thành nhấn mạnh.
Tuy vậy, dù làm thêm đường đơn 1m giá thành xây dựng rẻ hơn so với đường khổ rộng, chiếm ít diện tích, thi công nhanh, tận dụng được hệ thống đoàn tàu, trang thiết bị và nhà ga cũng như quản lý đang có sẵn. Song, một số chuyên gia trong lĩnh vực đường sắt cho rằng, đề xuất này không thuyết phục. Bởi triết lý thiết kế đường bây giờ là phải làm cho tiền duy tu bảo dưỡng ít đi, tức là phải chọn giải pháp xây dựng ban đầu với số tiền lớn. Nếu làm đường khổ 1m thì rẻ, nhưng lại hóa đắt vì duy tu, bảo dưỡng trong suốt thời kỳ sử dụng.
“Tôi không hề ra một quyết định nào cấm cán bộ ngành đường sắt chơi golf như một số phương tiện thông tin đại chúng đưa tin thời gian qua. Tuy nhiên, một năm nay, cán bộ ngành ĐSVN không còn thời gian để chơi golf, từ cán bộ đến công nhân viên đều phải tập trung vào đổi mới, thay đổi lại hình ảnh và chất lượng đường sắt”, ông Trần Ngọc Thành bày tỏ.
