Kỳ vọng sửa đổi Hiến pháp sẽ ngăn chặn được tiêu cực, lãng phí trong quản lý, sử dụng đất đai
(Trong ảnh: Dự án bỏ hoang hàng nghìn mét vuông đất vàng ở quận Thanh Xuân, Hà Nội)
Một trong những nội dung trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp được nhiều người quan tâm hiện nay là các quy định liên quan tới đất đai. Chủ tịch MTTQ tỉnh Kon Tum, ông Trần Bình Trọng cho rằng, có sự mâu thuẫn giữa quy định về quyền sử dụng đất là quyền tài sản được pháp luật bảo hộ và khoản 3 Điều 58 (Nhà nước thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và các dự án phát triển kinh tế xã hội). Ông nói thẳng, đó là kẽ hở dễ phát sinh tiêu cực trong quản lý đất đai: “Rõ ràng có tồn tại một khoảng trống và hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất luôn ở vị thế bất lợi. Quy định rộng như vậy là không hợp lý, dễ gây tiêu cực”.
Chủ tịch MTTQ tỉnh Quảng Nam, ông Lê Văn Lai lên tiếng, “nếu quy định cả nội dung thu hồi đất phục vụ các dự án phát triển kinh tế - xã hội thì tất các trường hợp đều có thể thu hồi đất được”. Do đó, chỉ nên quy định trong trường hợp thật cần thiết, Nhà nước thu hồi đất phục vụ mục đích an ninh quốc phòng, còn các trường hợp khác quy định trưng mua, phải thỏa thuận với dân, bảo đảm lợi ích của người dân. Ông Trần Bình Trọng cũng đồng tình điều chỉnh từ “thu hồi” thành “trưng mua quyền sử dụng đất”. Cụ thể, Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân sử dụng có bồi thường theo quy định của pháp luật trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; trưng mua quyền sử dụng đất của các tổ chức, cá nhân để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội.
Cũng liên quan tới lĩnh vực đất đai, bất động sản, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội vừa phát hành bản tin kinh tế vĩ mô số 8. Theo đó, Ủy ban Kinh tế ghi nhận, sau nhiều năm “chỉ tăng, chứ không có giảm”, giá nhà đất đã tăng lên hơn 100 lần trong vòng 20 năm. Giá nhà ở trung bình cao hơn 25 lần so với thu nhập bình quân hàng năm của người lao động. Đồng thời, giá nhà ở Việt Nam cao gấp hơn 5 lần so với các nước phát triển và gấp 10 lần so với nước chậm phát triển. Trong khi đó, so với thu nhập, giá BĐS trung bình ở các nước châu Âu chỉ bằng 7 lần, Thái Lan là 6,3 lần, Singapore là 5,2 lần.
Ủy ban Kinh tế cho rằng, trong bối cảnh thị trường được dự báo còn tiếp tục điều chỉnh từ trạng thái giá bong bóng để trở về cân bằng dài hạn, giá trị tài sản của các doanh nghiệp sẽ phải co lại đáng kể. Trong khi giá trị của các khoản nợ sẽ tiếp tục nở ra (do doanh nghiệp vẫn phải tiếp tục trả lãi đối với các khoản vay). Ủy ban Kinh tế đánh giá, thực trạng “nợ nở ra, tài sản co lại” kéo dài sẽ làm không ít các doanh nghiệp bị cạn vốn và phá sản, ảnh hưởng mạnh đến thanh khoản của các ngân hàng có liên quan và đe dọa đến sự an toàn hệ thống.
Nhấn mạnh quá trình điều chỉnh trên thị trường còn kéo dài do không ít các doanh nghiệp vẫn găm giá để chờ một sự “giải cứu” từ phía Nhà nước, Ủy ban Kinh tế cảnh báo, kỳ vọng này là hoàn toàn sai lệch, bởi với quy mô hiện nay của nợ xấu trên thị trường BĐS, Nhà nước không đủ khả năng giải cứu. Hơn nữa, Nhà nước cũng không thể chấp nhận giải cứu vì điều này càng khuyến khích rủi ro đạo đức, làm cho các doanh nghiệp tiếp tục kinh doanh liều mạng vì “lãi bỏ túi, lỗ sẽ có Nhà nước lo”, tạo mầm mống cho các cuộc khủng hoảng nợ xấu trong tương lai.
Bàn về dòng tiền dùng để cứu BĐS, Ủy ban Kinh tế Quốc hội cho biết, cần nghiên cứu kỹ việc lấy từ nguồn nào. Ủy ban Kinh tế thẳng thắn: “Làm sao để kiểm soát dòng tiền không chảy vào nhóm lợi ích, doanh nghiệp “sân sau” thân quen? Việc trả lời câu hỏi này một cách công khai sẽ làm cho người dân nhà đầu tư tin tưởng vào chính sách. Vấn đề mấy chốt hiện nay là việc hâm nóng BĐS đòi hỏi sự minh bạch trong việc rót tiền cứu trợ các doanh nghiệp...”.
Làm rõ quy định về chính quyền địa phương
Nêu ý kiến tại Hội nghị Đại biểu HĐND thành phố Hà Nội góp ý vào Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992, Thiếu tướng Lưu Quang Hợi, Phó Giám đốc CATP Hà Nội đề nghị, nên bỏ cụm từ “và các dự án phát triển kinh tế - xã hội” trong nội dung liên quan đến thu hồi đất. Cũng theo Thiếu tướng Lưu Quang Hợi, Dự thảo sửa đổi Hiến pháp cần làm rõ thêm khái niệm lực lượng vũ trang nhân dân và thống nhất cách sử dụng từ “lực lượng vũ trang nhân dân”.
Phó Giám đốc CATP Hà Nội cũng nêu ý kiến, Khoản 2, Điều 116 quy định: “UBND là cơ quan chấp hành của HĐND”. Quy định này chưa rõ vì ở nơi không có tổ chức HĐND tổ chức theo cơ chế nào? Do HĐND cùng cấp bầu ra hay do bổ nhiệm? Ngoài ra, Thiếu tướng Lưu Quang Hợi đề nghị bổ sung thêm nguyên tắc, chức năng hoạt động của HĐND như sau: “HĐND quyết định các vấn đề quan trọng ở địa phương về phát triển kinh tế xã hội, ngân sách, an ninh, quốc phòng; các biện pháp ổn định và nâng cao đời sống nhân dân”. Đồng thời, đề nghị dự thảo sửa theo hướng quy định rõ cơ chế đảm bảo cho chính quyền địa phương hoạt động (về cơ chế, ngân sách), phân cấp cho chính quyền địa phương, tạo hiến định cho hoạt động của chính quyền địa phương.
