- Chiêm ngưỡng bản gốc mẫu phác thảo Quốc huy Việt Nam do họa sĩ Bùi Trang Chước thực hiện
- Trưng bày phác thảo Quốc huy Việt Nam của họa sĩ Bùi Trang Chước
- Cách mạng tháng Tám và trách nhiệm công dân của thế hệ trẻ
 |
Sắc lệnh số 254-SL ngày 14-1-1956 của Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa về việc ban bố mẫu Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa được trưng bày tại triển lãm |
Tài năng của mỹ thuật Việt
Hành trình sáng tác Quốc huy là một câu chuyện đặc biệt về sự sáng tạo của họa sĩ Bùi Trang Chước. Nói đặc biệt là bởi đó cũng là biểu tượng Nhà nước chính thức và thiêng liêng của mỗi quốc gia.
Họa sỹ Bùi Trang Chước tốt nghiệp loại xuất sắc của trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, ông tham gia kháng chiến và giảng dạy ở trường Mỹ thuật Hà Nội. Do có biệt tài về đồ họa, ông được tham gia vẽ giấy bạc ở Nhà in Ngân hàng và sáng tác mẫu bằng khen, huân chương, huy chương cho Chính phủ.
Cơ duyên đưa ông đến với vai trò là người sáng tạo nên Quốc huy Việt Nam bắt nguồn từ nhu cầu khẳng định chủ quyền của một quốc gia độc lập. Vào những năm 1950, một số quốc gia trên thế giới chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Để mở rộng quan hệ với các nước, Bộ Ngoại giao đã có công văn gửi Ban Thường vụ Quốc hội về việc làm Quốc huy. Cuộc thi sáng tác mẫu Quốc huy đã được phát động vào năm 1951, thu hút đông đảo họa sĩ trên cả nước tham gia.
Nhiều mẫu phác thảo đã được gửi tới cuộc thi, tuy nhiên chỉ có mẫu phác thảo của họa sĩ Bùi Trang Chước được lựa chọn. Lý do thì có nhiều, song có thể khẳng định, chỉ bằng tài năng sáng tạo và lao động nghiêm túc, ông mới có thể tạo nên mẫu Quốc huy bao trọn khát vọng của dân tộc trên con đường xây dựng đất nước và khẳng định chủ quyền. Họa sĩ Bùi Trang Chước đã có một hành trình sáng tạo đầy ấn tượng với 112 bản vẽ nghiên cứu, phác thảo, bản vẽ chi tiết. Trong đó, 15 bản phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam được chọn gửi Bộ Tuyên truyền trình Thủ tướng Chính phủ tháng 10-1954.
 |
Bà Minh Tiến, con gái cố họa sĩ Bùi Trang Chước xúc động nhìn ngắm các mẫu Quốc huy do cha mình sáng tạo |
Quá trình sáng tạo nên Quốc huy Việt Nam
Trong các mẫu phác thảo được trưng bày tại triển lãm “Quốc huy Việt Nam - họa sĩ Bùi Trang Chước”, người xem có thể thấy sự lặp lại của nhiều biểu tượng. Cố họa sĩ chia sẻ trong bản tư liệu viết tay: “Tôi vẽ mẫu Quốc huy”, “Tôi phác một số mẫu về hình dáng khác nhau, cũng dùng những bông lúa Việt Nam và cái đe hoặc bánh xe tượng trưng cho công - nông nghiệp. Về nội dung bên trong, tôi dùng hình tượng cây tre hoặc con trâu… Tôi lại dùng địa danh lịch sử như đền Hùng, gò Đống Đa, Khuê Văn Các, chùa Một Cột, tháp Rùa”.
Sau nhiều tìm tòi và nghiên cứu, cuối cùng họa sĩ Bùi Trang Chước đã sử dụng những bông lúa, bánh xe để tạo nên bản vẽ hoàn chỉnh và tâm đắc cho mẫu phác thảo Quốc huy Việt Nam. Sở dĩ có điều này là bởi, năm 1953, nhân dịp nhà in Bộ Tài chính biệt phái ông một thời gian để vẽ mẫu bằng khen và huân chương cho Chính phủ, đồng chí Trịnh Xuân Côn ở Ban Pháp chế Phủ Thủ tướng đã đưa cho họa sĩ một số mẫu Quốc huy của các nước xã hội chủ nghĩa làm tài liệu tham khảo.
Qua nghiên cứu Quốc huy của các nước bạn, ông nhận thấy họ đều dùng bông lúa, chiếc liềm, búa, bánh xe để tượng trưng cho công - nông nghiệp. Về nội dung bên trong dùng hình tượng mang đặc điểm của đất nước, dân tộc mình. Từ đây, họa sĩ đã phác thảo nên mẫu Quốc huy Việt Nam với hình ảnh bông lúa, bánh xe, dải lụa mềm mại và ngôi sao vàng năm cánh cùng tên nước “Việt Nam Dân chủ cộng hòa”.
Mẫu Quốc huy Việt Nam do họa sĩ Bùi Trang Chước sáng tác đã chính thức được ban hành vào ngày 14-1-1956. So với mẫu phác thảo, Quốc huy chính thức của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa có một số thay đổi nhỏ. Đó là thêm nhiều bông lúa có nhiều hạt, bánh xe nhích cao lên và có gờ, dải lụa toàn đường cong có thêm góc cạnh.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam nhận xét, việc hình thành nên Quốc huy có ý nghĩa vô cùng đặc biệt. Quốc huy không chỉ là một tác phẩm mỹ thuật mà còn thể hiện các giá trị văn hóa. Đối với Quốc huy của chúng ta, giá trị văn hóa thể hiện rõ ràng qua hình tượng bông lúa. Bên cạnh đó là hình ảnh bánh xe với mong muốn xây dựng xã hội công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hình ảnh đó không chỉ có ý nghĩa trong bối cảnh những năm 1950 mà ngày nay, những giá trí đó cũng cần chúng ta gìn giữ và trân trọng. Khi chúng ta xác định những giá trị cần gìn giữ, chúng ta sẽ xây dựng đất nước phát triển bền vững.
