Thanh toán Bảo hiểm y tế theo định suất:

Bệnh viện nản, người bệnh thiếu mặn mà

ANTĐ - Sau 3 năm triển khai thí điểm, đến thời điểm này đã có gần 800 cơ sở y tế tại hầu hết các địa phương trên cả nước thực hiện phương thức thanh toán bảo hiểm y tế (BHYT) theo định suất. Tuy nhiên, quá trình áp dụng đã xuất hiện nhiều tồn tại, trong khi các BV lớn đều bị vượt quỹ thì đa phần các BV tuyến huyện lại kết dư.
Bệnh viện nản, người bệnh thiếu mặn mà ảnh 1
Cần sửa đổi phương thức thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT


Quỹ phân bổ - nơi thừa, nơi thiếu

Hiện tại, Luật BHYT ở nước ta quy định có 2 phương thức thanh toán chi phí khám, chữa bệnh giữa BHXH với cơ sở khám, chữa bệnh BHYT là: thanh toán theo định suất, thanh toán theo phí dịch vụ và thanh toán theo nhóm chẩn đoán, trường hợp bệnh. Với thanh toán BHYT theo định suất, hiện cả nước đã có gần 800 cơ sở y tế thực hiện, chỉ còn 2 địa phương là TP Hồ Chí Minh và Tây Ninh chưa áp dụng. Đây là phương thức thanh toán mà các cơ sở y tế sẽ được phía BHXH phân bổ tạm ứng 80% kinh phí theo từng quý, dựa trên định suất số thẻ BHYT đăng ký tại cơ sở. Ngành y tế và BHXH đều kỳ vọng đây là giải pháp tối ưu để các cơ sở y tế chủ động nguồn tài chính trong quá trình khám chữa bệnh và có thể điều chỉnh quỹ hợp lý, kiểm soát quỹ BHYT, hạn chế tình trạng lạm dụng xét nghiệm…

Tuy nhiên, sau 3 năm triển khai đến nay, phần nhiều các BV tỏ ra không mấy mặn mà với phương thức thanh toán này. Ông Phạm Lương Sơn, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT – BHXH Việt Nam cho biết, nhiều BV tuyến tỉnh, BV đầu ngành rơi vào tình trạng bị vượt quỹ do mức kinh phí theo định suất mà họ được phân bổ không đủ cho việc điều trị ca bệnh. Ngược lại, ở các BV tuyến huyện, do chi phí điều trị cho mỗi ca bệnh thấp hơn nhiều nên với số kinh phí được phân bổ theo định suất thường không sử dụng hết, dẫn đến dư quỹ. Đáng nói là rất khó để các BV sử dụng hợp lý được nguồn quỹ kết dư này.

Một cán bộ BHXH Việt Nam phân tích, bản chất của việc áp dụng phương thức thanh toán BHYT theo định suất là nhằm khoán cho cơ sở y tế chủ động trong việc chi trả, thế nhưng quá trình áp dụng không hẳn như vậy. Nếu như các BV có nguồn quỹ định suất kết dư được giữ lại sử dụng thì với các BV quỹ bị thiếu, vượt quỹ, quỹ BHYT lại phải phân bổ thêm để bù vào. 

Người bệnh cũng chịu thiệt

Như đã phân tích, phương thức thanh toán BHYT được kỳ vọng sẽ giúp đảm bảo tốt hơn quyền lợi của người bệnh tham gia BHYT, nhất là giúp người bệnh không phải cùng chi trả các chi phí không cần thiết do các bác sĩ lạm dụng chỉ định, xét nghiệm. Tuy nhiên, quá trình triển khai, không ít nhóm người bệnh mà quyền lợi của họ bị ảnh hưởng đáng kể. Với các cơ sở y tế bị vượt quỹ, người bệnh có thể phải đối mặt với việc bị siết chặt các chỉ định điều trị, thuốc thang, không được đáp ứng nhiều quyền lợi. Còn với các BV tuyến huyện, do tiền BHYT được phân bổ “tiêu không hết” nên sẽ có tình trạng BV hạn chế, không muốn chuyển bệnh nhân lên tuyến trên mà cố giữ lại điều trị nhằm “tiêu” hết tiền. Cơ quan BHXH ở một số địa phương đã từng phải có những can thiệp vào từng trường hợp cụ thể để đảm bảo quyền lợi cho người bệnh được chuyển tuyến.

Tại Hội thảo Tham vấn về chính sách thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT theo định suất vừa diễn ra, nhiều chuyên gia phân tích, trong khi ở nước ngoài phương thức thanh toán BHYT theo định suất chỉ áp dụng chi trả cho khám chữa bệnh tuyến ban đầu thì ở nước ta lại áp dụng cho cả khám chữa bệnh nội trú, ngoại trú và chuyển tuyến. Vấn đề này sẽ phát sinh các rủi ro về tài chính của quỹ định suất. Mặt khác, việc tính toán phân bổ định suất ở các nước trên thế giới thường căn cứ vào tính sẵn có của nguồn lực và ưu tiên chính sách, thì tại nước ta cách tính lại căn cứ vào lịch sử của năm trước, cụ thể là lấy mức định suất của năm trước cộng thêm với một tỷ lệ phần trăm nhất định. Điều này không siết chặt được chi phí khám chữa bệnh như mục đích đề ra mà ngược lại còn tạo động lực để các cơ sở gia tăng dịch vụ y tế nhằm được tăng mức phí định suất…  

Ông Phạm Lương Sơn cho biết, trước những tồn tại đang gặp phải từ quá trình áp dụng thí điểm phương thức thanh toán BHYT theo định suất, hiện nay các ý kiến đóng góp đều cho rằng cần phải sửa đổi phương thức thanh toán này cho phù hợp hơn.