Áp dụng tình tiết tăng nặng đối với hành vi phạm tội nhiều lần

ANTD.VN - Từ ngày 18-9-2018 đến ngày 26-10-2018, Võ Hoàng Sơn (1993), Nguyễn Quang Bình (SN 1999) và Võ Hoàng Dung (SN 1994) bằng thủ đoạn lợi dụng đêm khuya dùng công cụ đã chuẩn bị sẵn cạy cửa vào nhà dân lấy trộm tài sản. 

(Ảnh minh họa)

Nội dung vụ việc

Các đối tượng này đã thực hiện trót lọt 4 vụ với tổng giá trị tài sản chiếm đoạt là 106.000.000 đồng (tài sản chiếm đoạt của từng vụ đủ cấu thành tội trộm cắp tài sản). Sau đó, trong quá trình tiêu thụ tài sản, các đối tượng đã bị công an bắt giữ. 

Vấn đề đặt ra trong vụ việc này là, với hành vi của mình, các đối tượng có bị áp dụng tình tiết tăng nặng là phạm tội nhiều lần hay không?

Ý kiến bạn đọc

Các đối tượng đã phạm vào tình tiết định khung

Trong vụ việc này, trước hết các đối tượng Võ Hoàng Sơn, Nguyễn Quang Bình và Võ Hoàng Dung đã vi phạm tội trộm cắp tài sản theo điểm c, khoản 2, Điều 173, Bộ luật Hình sự (tài sản chiếm đoạt có giá trị từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng). Ngoài việc phải chịu trách nhiệm tại điểm c, khoản 2, Điều 173 như trên, các đối tượng còn phải chịu thêm trách nhiệm hình sự với tình tiết tăng nặng được quy định tại điểm g, khoản 1 Điều 52, Bộ luật Hình sự “phạm tội 2 lần trở lên” vì các đối tượng đã có 4 lần thực hiện hành vi phạm tội.

Lê Thị Hằng (Vụ Bản - Nam Định)

Không áp dụng tình tiết tăng nặng phạm tội nhiều lần

Trong vụ việc này không được áp dụng tình tiết tăng nặng phạm tội nhiều lần theo quy định tại điểm g, khoản 1, Điều 52, Bộ luật Hình sự năm 2015 đối với các đối tượng Võ Hoàng Sơn, Nguyễn Quang Bình và Võ Hoàng Dung. Bởi lẽ, tôi cho rằng không thể lấy số tiền chiếm đoạt của 4 lần phạm tội của các đối tượng cộng lại là 106.000.000 đồng để xem xét là yếu tố định khung ở điểm c, khoản 2, Điều 173, Bộ luật Hình sự năm 2015 (chiếm đoạt tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng) nên không thể coi đó là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự nữa.

Võ Toàn Thắng (Quy Nhơn - Bình Định)

Cần phải áp dụng tình tiết tăng nặng

Theo tôi, phạm tội nhiều lần được hiểu là có từ hai lần phạm tội trở lên, mỗi lần phạm tội đều có đủ yếu tố cấu thành tội, đồng thời các lần phạm tội đó chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự và cũng chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Các đối tượng trong vụ án này đã có 4 lần thực hiện hành vi trộm cắp tài sản và tài sản chiếm đoạt của từng lần đủ định lượng cấu thành cơ bản của tội phạm. Do vậy, ngoài việc cộng số tiền của từng lần phạm tội để xem xét trách nhiệm hình sự đối với các bị cáo còn phải áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự phạm tội nhiều lần ở điểm g, khoản 1, Điều 52, Bộ Luật Hình sự năm 2015.

Đỗ Trà My (Ba Đình - Hà Nội)

Bình luận của luật sư

Căn cứ theo nội dung vụ việc, tôi cho rằng ngoài truy cứu trách nhiệm hình sự các đối tượng Võ Hoàng Sơn, Nguyễn Quang Bình và Võ Hoàng Dung theo điểm c, Khoản 2, Điều 173, Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội trộm cắp tài sản, còn phải áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội 2 lần trở lên” theo điểm g, Khoản 1, Điều 52, Bộ luật Hình sự năm 2015. Để chứng minh cho quan điểm này, cần phân tích làm sáng tỏ một số quy định pháp luật sau:

Theo Điểm a, b, c, Tiểu mục 5, Mục II Thông tư liên tịch số 02/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP ngày 25-12-2001 của Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định tại chương XIV Bộ luật hình sự: “Trong trường hợp một người thực hiện nhiều lần cùng loại hành vi xâm phạm sở hữu, nhưng mỗi lần giá trị tài sản bị xâm phạm dưới mức tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của BLHS và không thuộc một trong các trường hợp khác để truy cứu trách nhiệm hình sự (gây hậu quả nghiêm trọng; đã bị xử phạt hành chính; đã bị kết án nhưng chưa được xoá án tích...), đồng thời trong các hành vi xâm phạm đó chưa có lần nào bị xử phạt hành chính và chưa hết thời hiệu xử phạt hành chính, nếu tổng giá trị tài sản của các lần bị xâm phạm bằng hoặc trên mức tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của BLHS, thì người thực hiện nhiều lần cùng loại hành vi xâm phạm sở hữu phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phạm tương ứng theo tổng giá trị tài sản của các lần bị xâm phạm, nếu: a) Các hành vi xâm phạm sở hữu được thực hiện một cách liên tục, kế tiếp nhau về mặt thời gian; b) Việc thực hiện các hành vi xâm phạm sở hữu có tính chất chuyên nghiệp, lấy tài sản do việc xâm phạm sở hữu mà có làm nguồn sống chính; c) Với mục đích xâm phạm sở hữu, nhưng do điều kiện hoàn cảnh khách quan nên việc xâm phạm sở hữu phải được thực hiện nhiều lần cho nên giá trị tài sản bị xâm phạm mỗi lần hai triệu đồng.

Ví dụ: Nguyễn Văn B không có nghề nghiệp bỏ nhà đi lang thang với mục đích trộm cắp tài sản. Ngày 15-3-2018, B trộm cắp được một chiếc xe đạp trị giá 800 ngàn đồng đem bán lấy tiền tiêu xài. Ngày 16-4-2018, B ra bến xe và móc túi được 700.000 đồng. Ngày 17-4-2018, B phá khóa cửa của một gia đình vào trộm cắp được một số tài sản trị giá 800.000 đồng và bị bắt giữ. Trong trường hợp này tổng giá trị tài sản bị chiếm đoạt là 2.300.000 đồng; do đó, B chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản 1, Điều 173, Bộ luật Hình sự năm 2015.

Cần chú ý là trong các trường hợp trên đây nếu chỉ căn cứ vào các hành vi xâm phạm cùng loại này thì không áp dụng tình tiết tăng nặng “phạm tội 2 lần trở lên” (điểm g, khoản 1, Điều 52, Bộ luật Hình sự năm 2015) và cũng không áp dụng tình tiết định khung hình phạt “có tính chất chuyên nghiệp” quy định tại khoản 2 của điều luật tương ứng quy định về tội phạm tương ứng đó. Trong trường hợp có tình tiết khác định khung hình phạt thì áp dụng khoản tương ứng của điều luật tương ứng có quy định tình tiết định khung hình phạt đó.

Theo đó, đối với trường hợp người có nhiều lần chiếm đoạt tài sản (đều có hành vi trộm cắp tài sản) nhưng mỗi lần chiếm đoạt có giá trị dưới 2 triệu đồng, không đủ yếu tố cấu thành tội trộm cắp tài sản thì chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự khi tổng giá trị tài sản trộm cắp đã đủ yếu tố cấu thành tội trộm cắp tài sản theo Điều 173, Bộ luật Hình sự (từ 2 triệu đồng trở lên). Đối với trường hợp này chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội chứ không áp dụng tình tiết tăng nặng “phạm tội 2 lần trở lên” theo điểm g, Khoản 1, Điều 52, Bộ luật Hình sự năm 2015.

Đối với trường hợp người có nhiều lần chiếm đoạt tài sản (đều là hành vi trộm cắp tài sản), mỗi lần chiếm đoạt tài sản đều từ 2 triệu đồng trở lên, đủ yếu tố cấu thành tội trộm cắp tài sản theo Điều 173, Bộ luật Hình sự 2015 thì căn cứ theo điểm a, Tiểu mục 5.2, Mục 5, Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP ngày 12-5-2006 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao: Hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự: “Đối với trường hợp phạm tội từ 5 lần trở lên mà trong đó có lần phạm tội đã bị kết án, chưa được xóa án tích thì tùy từng trường hợp cụ thể mà người phạm tội có thể bị áp dụng cả 3 tình tiết là “phạm tội nhiều lần”, “tái phạm” (hoặc “tái phạm nguy hiểm”) và “phạm tội có tính chất chuyên nghiệp.

Ví dụ: B đã bị kết án về tội “trộm cắp tài sản”, nhưng chưa chấp hành hình phạt hoặc sau khi chấp hành xong hình phạt, trong một thời gian, B lại liên tiếp thực hiện 4 vụ trộm cắp tài sản (tài sản chiếm đoạt được trong mỗi vụ có giá trị từ 2 triệu đồng trở lên). Trong trường hợp này, B phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự và phải bị áp dụng 3 tình tiết tăng nặng là phạm tội nhiều lần, tái phạm (hoặc tái phạm nguy hiểm) và phạm tội có tính chất chuyên nghiệp”.

Trở lại nội dung vụ việc, các đối tượng Võ Hoàng Sơn, Nguyễn Quang Bình và Võ Hoàng Dung đã thực hiện trộm cắp tài sản 4 vụ, giá trị mỗi vụ đều đủ yếu tố cấu thành tội trộm cắp tài sản theo Điều 173, Bộ luật Hình sựnăm 2015. Tổng giá trị tài sản chiếm đoạt là 106.000.000 đồng nên phải truy cứu trách nhiệm hình sự theo điểm c, Khoản 2, Điều 173, Bộ luật Hình sự năm 2015. Tình tiết “phạm tội 2 lần trở lên” không phải là tình tiết định khung của Điều 173, Bộ luật Hình sự năm 2015 nên ngoài việc truy cứu trách nhiệm hình sự theo điểm, khoản, điều nêu trên còn phải áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội 2 lần trở lên” theo quy định tại điểm g, Khoản 1, Điều 52, Bộ luật Hình sự năm 2015 về các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với các đối tượng này.

Luật sư Đoàn Mạnh Hùng (Văn phòng Luật sư Hùng Mạnh)