Cần tạo động lực để tăng năng suất lao động

ANTĐ - Tại buổi tọa đàm “Năng suất lao động - Vấn đề của doanh nghiệp hay người lao động” diễn ra hôm qua (14-10), có ý kiến cho rằng, khi mức lương không đáp ứng được nhu cầu sống tối thiểu của người lao động, thì không thể đòi hỏi họ phải cố gắng có những kỹ thuật, những thái độ tốt hơn đối với các doanh nghiệp, xây dựng doanh nghiệp.
Cần tạo động lực để tăng năng suất lao động ảnh 1

Cần có thêm nhiều động lực để tăng năng suất lao động

Vẫn tăng nhưng chậm

Các số liệu đưa ra tại tọa đàm cho thấy, trên tất cả các lĩnh vực, ngành nghề, năng suất lao động của Việt Nam về cơ bản thấp hơn tất cả các nước ASEAN, chỉ nhỉnh hơn Lào, Campuchia và Myanmar. Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), năng suất lao động của Việt Nam năm 2013 được xếp vào nhóm thấp nhất của khu vực châu Á-Thái Bình Dương, thấp hơn Singapore 15 lần, Nhật Bản 11 lần, Hàn Quốc 10 lần, Malaysia 5 lần, Thái Lan 2,5 lần. Ông Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam, cho biết nếu duy trì năng suất lao động này thì 50 năm nữa năng suất lao động Việt Nam mới bằng Thái Lan bây giờ, tuy nhiên nếu tăng gấp đôi thì con số này hạ xuống 13-14 năm.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, năng suất lao động của Việt Nam tăng chủ yếu do nội bộ ngành, chuyển dịch cơ cấu kinh tế tăng và nhờ các nguồn lực giá rẻ. “Mấy năm vừa qua, tăng trưởng GDP của Việt Nam vẫn tăng liên tục, nhưng chủ yếu nhờ khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên giá rẻ. Và một trong những điểm quan trọng của tài nguyên ấy chính là giá công lao động thấp. Tuy nhiên, lợi thế này ngày càng giảm đi, nhất là khi chúng ta đang hội nhập. Bởi, mức lương phải bảo đảm được nhu cầu sống tối thiểu của người lao động cũng là một trong các điều khoản khi gia nhập TPP mà chúng ta phải thực hiện”, ông Vũ Quang Thọ - Viện Trưởng Viện Công nhân - Công đoàn (Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam) cho hay.

Không tội gì phải làm giỏi

Lương tối thiểu của Việt Nam hiện chỉ cao hơn Campuchia, nhưng nhìn chung vẫn thấp hơn nhu cầu sống tối thiểu. “Khi mức lương không đáp ứng được nhu cầu sống tối thiểu của người lao động, thì không thể đòi hỏi họ phải cố gắng có những kỹ thuật, những thái độ tốt hơn đối với các doanh nghiệp, xây dựng doanh nghiệp”,  ông Vũ Quang Thọ nói. 

Một số ý kiến cho rằng năng suất lao động thấp thì không thể đòi tiền lương cao được. Nhưng hiểu thế nào cho đúng về năng suất lao động? Nhân tố nào quyết định năng suất lao động? Để tăng năng suất lao động thì doanh nghiệp cần cải tiến trước, hay người lao động cần cải tiến trước? Đó là những câu hỏi lớn đặt ra cho các nhà nghiên cứu khoa học, các cơ quan quản lý Nhà nước, người sử dụng lao động và người lao động. 

Lấy ví dụ về việc phát động phong trào thi đua của một doanh nghiệp, ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam nói: “Bình thường công nhân làm được 10 sản phẩm, nhưng khi có phong trào thi đua thì làm được 15 sản phẩm, thế là doanh nghiệp áp luôn định mức từ đó trở đi phải làm 15 sản phẩm, trong khi người lao động không được trả thêm đồng nào. Công nhân bảo: tôi chẳng tội gì phải làm giỏi, vì lợi nhuận tăng thêm ông chủ lấy hết, chúng tôi chẳng được gì mà thêm cực. Ở Nhật Bản, phần lợi nhuận tăng thêm (ngoài định mức) do sáng kiến, cải tiến kỹ thuật sẽ được chia sẻ giữa ông chủ và người thợ để tạo động lực. Còn ở Việt Nam, thực tế số doanh nghiệp tạo động lực để cho người lao động cống hiến là rất ít và điều này cần phải thay đổi”.