Trước thực trạng các khu chung cư cũ đã quá xập xệ sau 30-40 năm sử dụng, người đứng đầu thành phố đã kêu gọi đầu tư 15 tỷ USD để cải tạo. Chủ trương này được các doanh nghiệp bất động sản đánh giá là đúng và trúng. Nhiều nhà đầu tư khẳng định 15 tỷ USD không phải là quá lớn nếu thành phố “cởi trói” mạnh mẽ hơn. Việc đầu tiên cần làm là xây dựng quy chế đảm bảo đúng tiến độ giải phóng mặt bằng.
Thực tế, có nhiều dự án bị đội giá lên 100%, thậm chí 200% chỉ vì doanh nghiệp mắc kẹt trong giải phóng mặt bằng. Đây cũng là rào cản rất lớn ảnh hưởng đến chủ trương cải tạo chung cư cũ từ những năm 2005-2006. Để giải bài toán nan giải này, phải tìm được “đáp số” chia sẻ lợi ích. Trước hết phải làm rõ chủ đầu tư được bao nhiêu? Nhà nước được bao nhiêu? Cư dân được bao nhiêu?
Sau đó đưa ra lấy ý kiến rộng rãi, nếu 70% cư dân đồng ý với phương án phân chia lợi ích thì các bên lấy đó làm cơ sở để thực hiện. Đã nói đến cải tạo chung cư cũ, tức là nhà nước phải đặt lợi ích số đông lên trên lợi ích thiểu số. Khi 75% hộ dân đồng thuận, UBND quận cần mạnh dạn ban hành và mạnh tay cưỡng chế hành chính. Luật đã cho phép thì cứ theo luật mà làm. UBND TP có thể xây dựng một quy chế riêng để giải quyết vướng mắc trong việc cải tạo chung cư cũ; thành phố cần tạo ra hành lang pháp lý để người đứng đầu UBND cấp quận thực hiện tổ chức cưỡng chế khi cần thiết.
Tuy nhiên, còn một mâu thuẫn không dễ giải quyết. Quy chế vừa ban hành cho phép tăng chiều cao của chung cư sau cải tạo lên 18-24 tầng, song mặt khác lại hạn chế tăng dân số cơ học. Quy định này nhằm tránh nguy cơ quá tải cơ sở hạ tầng xã hội, kỹ thuật. Dẫu vậy, thành phố cần chỉ đạo cơ quan chức năng nghiên cứu, tính toán kỹ hạ tầng của từng khu vực chung cư cũ, nếu khu nào hạ tầng vẫn đảm bảo thì không nên hạn chế dân số.
“Miếng bánh” thu hút doanh nghiệp đổ tiền đầu tư là được bán ra thị trường một số lượng lớn căn hộ ngoài danh sách tái định cư tại chỗ. Nếu hạn chế dân số thì các căn hộ ngoài diện tích tái định cư sẽ bán cho ai? Thực trạng cải tạo chung cư cũ thực sự bề bộn rất nhiều khó khăn, vướng mắc. Từng bước có những giải pháp để tháo gỡ, Hà Nội đã tìm ra đường hướng, lối thoát, nhưng dù sao vẫn chưa đáp ứng được sự mong đợi của người dân, trong khi chung cư cũ vẫn là thực trạng bức xúc, càng để lâu càng nguy hiểm.
