Chiều nay 12-7, Tòa án Trọng tài ra phán quyết vụ kiện ở Biển Đông

ANTĐ - Không chỉ các quốc gia liên quan trong khu vực mà cả thế giới đang chờ đợi phán quyết đưa ra hôm nay (12-7) của Tòa án Trọng tài Thường trực Liên hợp quốc (PCA) về vụ kiện Trung Quốc ở Biển Đông của Philippines.

PCA ra phán quyết về vụ kiện Trung Quốc của Philippines vào 11h ngày 11-7 theo giờ ở The Hague - Hà Lan

Phán quyết của PCA ở The Hague (Hà Lan) vào khoảng 11h giờ địa phương (tức 16h giờ Hà Nội) ngày hôm nay (12-7) không chỉ quyết định ai “thắng”, ai “thua” mà còn tác động sâu sắc tới tranh chấp chủ quyền cũng như tình hình vùng biển chiến lược trọng yếu toàn cầu này trong tương lai.

Gần 2 năm rưỡi trước, Chính phủ Philippines vào ngày 22-1-2013 sau khi bị Trung Quốc cưỡng chiếm bãi cạn Scarborough mà nước này tuyên bố nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình, đã gửi đơn kiện Trung Quốc lên PCA. Theo đó, Philippines khởi kiện Trung Quốc về 15 vấn đề, trong đó đáng chú nhất là yêu cầu PCA phán quyết cái gọi là yêu sách “đường lưỡi bò” (còn gọi là “đường chín đoạn”) mà Trung Quốc đơn phương vẽ ra và tuyên bố chủ quyền hòng độc chiếm 80% diện tích Biển Đông là hoàn toàn phi lý, phi pháp và đi ngược lại Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 mà hai nước này cùng tham gia.

Ngoài ra, Philippines còn yêu cầu PCA làm rõ một số khu vực tranh chấp là đảo hoặc bãi đá nửa chìm nửa nổi để xác định phạm vi vùng lãnh hải xung quanh theo UNCLOS. Bên cạnh đó, Manila cũng muốn PCA phán quyết Bắc Kinh vi phạm UNCLOS khi tiến hành hoạt động đánh cá và tiến hành các hoạt động bồi đắp, cải tạo xâm phạm quyền hàng hải của Philippines ở Biển Đông.

PCA bảo mật tới giờ chót, song theo giới phân tích, phán quyết của tòa án này sẽ diễn ra theo 3 “kịch bản”. Theo đó, kịch bản thứ nhất là PCA có thể sẽ phán quyết yêu sách “đường lưỡi bò” của Trung Quốc là “vô hiệu”, bãi cạn Scarborough nằm trong vùng biển thuộc chủ quyền của Philippines.

Trung Quốc tổ chức tập trận bắn đạn thật quy mô lớn ở Biển Đông trước giờ PCA ra phán quyết để thị uy

Kịch bản thứ hai, PCA phán quyết “đường lưỡi bò” không có giá trị hoặc vô hiệu trong việc tuyên bố chủ quyền, đảo Ba Bình (thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền) không mang lại vùng đặc quyền kinh tế cho Trung Quốc, bãi cạn Scarborough tạo ra vùng biển chủ quyền là vùng đánh cá truyền thống của Philippines. Kịch bản thứ ba, PCA không phán quyết về giá trị của “đường lưỡi bò”, tuyên bố đảo Ba Bình có mang lại vùng đặc quyền kinh tế, Scarborough chỉ tạo ra vùng biển chủ quyền. 

Giới phân tích cho rằng, kịch bản thứ nhất nhiều khả năng xảy ra nhất. Trong trường hợp này, Philippines sẽ được sở hữu vùng lãnh hải 12 hải lý xung quanh bãi cạn Scarborough, ngư dân Philippines có thể đánh bắt cá tại đây. 

Trung Quốc được cho là sẽ không tuân thủ phán quyết của PCA, vốn bất lợi cho tham vọng độc chiếm Biển Đông, trừ phi có các nước lớn và các tổ chức quốc tế buộc Trung Quốc phải tuân thủ phán quyết và người Trung Quốc nhận ra tuyên bố “đường lưỡi bò” không có cơ sở lịch sử và pháp lý theo luật pháp quốc tế. Bắc Kinh sau khi tuyên bố từ chối công nhận thẩm quyền của PCA hồi tháng 8-2013, mới đây đã úp mở về việc sẽ rút khỏi UNCLOS nếu   Philippines “thắng” kiện.

Cho dù có những phản ứng tiêu cực, thể hiện sự xem thường luật pháp quốc tế trong trường hợp “thua” kiện thì Trung Quốc sẽ gặp nhiều bất lợi, trở ngại trong việc hiện thực hóa tham vọng biến Biển Đông thành “ao nhà”.

Tuy nhiên, điều này có thể gây ra những mối nguy hiểm, đe dọa khôn lường với khu vực Biển Đông, trong đó việc Trung Quốc tổ chức cuộc tập trận bắn đạn thật, tên lửa quy mô lớn ở Biển Đông sát giờ PCA ra phán quyết được cho là “thông điệp sức mạnh” mà Bắc Kinh muốn răn đe với toàn khu vực.