Đi qua cầu Chương Dương, đến với mảnh đất phường Cự Khối, quận Long Biên, người ta dễ dàng nhìn thấy những luống rau, cây ăn quả mọc xanh um tùm hai bên con đường đất thẳng tắp. Không khó để bắt gặp những tấm biển đề quy định trồng rau an toàn theo đúng chủ trương, chính sách của nhà nước. Thế nhưng một nông trại nằm phía sâu bên trong con đường đất ấy mang tên Tuệ Viên lại tỏa ra thứ hương thơm trong lành, tinh khiết quyến rũ bất kỳ người khách đi đường nào có dịp ghé qua đây.
Nông trại hữu cơ Tuệ Viên đi vào hoạt động từ năm 2008, các sản phẩm được xuất ra ngoài thị trường đều là rau sạch, không dùng bất kỳ hóa chất nào trong quá trình chăm sóc cho cây. Tuy nhiên, kinh doanh không phải là mục đích chính của chủ khu nông trại này. Tất cả mọi người nơi đây, từ công nhân, các tình nguyện viên cho đến bà chủ đều mong muốn khôi phục lại được nền nông nghiệp chính thống từ hàng chục năm trước cha ông ta vẫn làm, tức là canh tác trên nền đất không nhiễm hóa, chăm bón đều từ các sản vật hữu cơ, mang tới thực phẩm sạch thực sự cho người tiêu dùng. Đồng thời, những nông dân nơi đây cũng mong muốn thay đổi cái nhìn của người Việt Nam về nghề nông dân vốn bị nhiều người coi là nghề thấp kém trong xã hội.
Con đường dẫn vào nông trại xanh mát với hai hàng cây râm bụt
Khó khăn bước đầu và chính sách mở cửa với tình nguyện viên
Có thể nói trồng rau hữu cơ thực sự là một thách thức rất lớn với những ai có dự định thực hiện nó, đòi hỏi sự kiên trì, kiến thức sâu rộng về nông nghiệp thì mới theo được con đường đã định hướng từ đầu. Để có được một nông trại sạch thực sự như hiện nay, những nông dân ở đây đã phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. Thời điểm người chủ của nông trại Tuệ Viên bắt tay vào thực hiện ý tưởng của mình, khi đó rau trồng hữu cơ còn manh nha, chưa có người đi trước để học hỏi mà tất cả đều phải tự tìm hiểu và rút kinh nghiệm từ thực tế. Chưa hết, đối với những gia đình trồng rau sạch vô cơ trong làng đều được Nhà nước có chính sách hỗ trợ về các giống cây thuần chủng, còn đối với mô hình trồng rau hữu cơ thì chưa có chính sách hỗ trợ. Chính vì vậy, hiện nay bất kỳ ai đến với Tuệ Viên với mong muốn được học hỏi kinh nghiệm trồng rau hữu cơ, mọi người trong nông trại đều đồng ý và tận tình chỉ dạy phương pháp, kinh nghiệm mà mình tích lũy được, bởi họ không muốn người khác phải đi một bước quá dài mới đạt được đến như Tuệ Viên ngày hôm nay.
Những luống rau xanh mướt được nuôi dưỡng bởi mẹ thiên nhiên, không có sự can thiệp của các chất hóa học
Trái bầu Tuệ Viên tuy ngắn nhưng lại mập mạp, an toàn
Mô hình trồng rau sạch ở nông trại này đều dựa hết vào thiên nhiên, mùa nào thì trồng rau nấy, không trồng rau trái mùa, bởi vậy mà sản phẩm đôi khi không được phong phú và không đủ đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng. Đồng thời, vùng đất này cũng gặp nhiều khó khăn trong việc canh tác đất bị nhiễm hóa và phải sử dụng nguồn nước sạch để tưới cho cây trong nông trại. Nhưng điều khó khăn nhất mà những người nông dân Tuệ Viên gặp phải đó là khi tất cả các nông trại khác liền kề đều chăm bón cho cây bằng phân bón vô cơ, sử dụng thuốc hóa học để diệt cỏ, trừ sâu bệnh thì phải làm sao để cách ly triệt để, không bị nông trại của mình bị ảnh hưởng.
Mặc dù rất gần với sông Hồng nhưng người nông dân ở Tuệ Viên vẫn bơm nước giếng khoan vào hệ thống lọc để đảm bảo rau được "uống" nước sạch hoàn toàn
Bên cạnh việc giá thành cao, rau quả không phong phú nên không đáp ứng được hết nhu cầu của người dân thì nông trại này cũng hưởng rất nhiều thuận lợi từ chính người tiêu dùng đem lại. Hiện nay, thông tin về rau phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ tràn lan. Cùng với đó là con số bệnh nhân ung thư ở lứa tuổi trẻ em ngày càng cao. Bởi vậy nên người người nhà nhà đều đi tìm rau sạch, và đương nhiên là họ sẽ tin dùng, ủng hộ phương pháp trồng rau truyền thống của người xưa, không sử dụng bất kỳ một loại hóa chất nào. Ở Tuệ Viên, những người nông dân cam kết sáu không: không phân bón hóa học, không thuốc trừ sâu hóa học, không kích thích sinh trưởng, không giống biến đổi gen, không thuốc diệt cỏ, không chất bảo quản.
Nông dân ở nông trại phần lớn đều là những người có tri thức
Đối mặt với nhiều khó khăn từ việc cam kết sáu không với người tiêu dùng, đòi hỏi người nông dân ở Tuệ Viên phải thực sự am hiểu về các loại thực vật. Việc cam kết không sử dụng thuốc trừ sâu khiến những người nông dân tri thức này nghĩ ra nhiều cách mới, không hủy hoại tự nhiên mà cũng không giết hại các loài côn trùng gây bệnh. Họ nghĩ ra cách trồng rau xen canh, luân canh để tránh sự bùng phát của sâu bệnh trên diện rộng. Nếu đến với Tuệ Viên sẽ thấy rất nhiều hoa râm bụt nở rộ, cây hoa này không chỉ đẹp mà lá cây khô sẽ là thức ăn tuyệt vời để cho loài ốc sên không phá hủy rau xanh nữa. Đây cũng là cách thu hút nhiều loài ong, bướm tới thụ phấn cho các loại cây ăn quả trong nông trại.
Người nông dân đang đi thu hoạch những trái bầu trưởng thành
Phân bón ở nông trại Tuệ Viên cũng được làm rất công phu, tốn thời gian và công sức. Thông thường thì họ sử dụng phân giun để làm phân bón bởi phân giun giúp cây dễ hấp thụ dưỡng chất hơn. Một số hoa quả hỏng cũng được đem lên men vi sinh, sau khoảng hai đến bốn tuần sẽ sử dụng làm phân bón cho cây trồng.
Ổi hỏng trong vườn cũng được thu hoạch để lên men vi sinh, làm phân bón hữu cơ cho cây
Thay vì diệt cỏ bằng thuốc hóa học, người nông dân phải nhổ cỏ thủ công và đem ủ trong những chiếc thùng phuy cũ để làm phân bón hữu cơ
Những đồ phế thải xây dựng như gỗ, gạch vụn, kính vỡ…thậm chí là chai nước lọc đã qua sử dụng đều được người nông dân đem về tái chế. Nhiều nhà đầu tư biết tới Tuệ Viên, họ đề xuất ý kiến liên kết nhưng đã bị từ chối vì lý do không thể biết những nhà đầu tư ấy có thực sự làm đúng quy trình như ở Tuệ Viên không hay họ chạy theo lợi nhuận mà quên mất định hướng đã cam kết ban đầu.
Ngôi nhà được xây từ rất nhiều vỏ chai nước khoáng đã qua sử dụng ở nhiều công ty, xí nghiệp trên địa bàn Hà Nội
Người nông dân ở nông trại hữu cơ Tuệ Viên cũng là những người trí thức, cầm trên tay tấm bằng đại học, nhiều người còn là thạc sĩ, tiến sĩ những họ vẫn quay trở về với cái gốc của người Việt Nam. Họ quan niệm đất không chỉ là nơi ta đi ta ở, đất là mẹ, ôm ấp đùm bọc, đất sinh ra và nuôi lớn chúng ta nên khi đứa con trưởng thành phải quay về báo hiếu với đất mẹ thương yêu. Thời đại mới, người nông dân cũng cần phải có học thức thì mới đối mặt và giải quyết được với nhiều vấn đề nan giải đặt ra. Họ có mặt trên nông trại này, chấp nhận cầm máy cày máy cuốc chỉ để tất cả mọi người có thể hiểu được nông dân cũng là một nghề cao quý trong xã hội, hãy tôn trọng người nông dân chân chính, họ không chạy theo lợi nhuận mà cống hiến để đem tới thực phẩm an toàn. Đến khi nào nhìn thấy người nông dân chúng ta lễ phép chào, nhìn thấy người nông dân lấm lem ta biết trân trọng, ăn một miếng cơm ta nhớ đến người nông dân thì lúc đó chúng ta sẽ có thực phẩm sạch để sử dụng.
Chị Liên, chủ nông trại hữu cơ Tuệ Viên, một người phụ nữ giản dị nhưng sống chân thật, cho rằng những người nông dân hiện nay không đủ hiểu biết để có thể trồng rau sạch, bởi vậy nên nhiều loại thuốc trừ sâu giá rẻ của Trung Quốc đến gần với người nông dân hơn và thế là sa ngã vào con đường "dân mình giết dân ta".
Cũng bởi vậy, bên cạnh lương tâm thì người nông dân cũng phải có tri thức trong chính ngành nghề của mình. Chị Phương, 24 tuổi, cũng là một nông dân tại nông trại này. Chị chia sẻ trước kia tốt nghiệp chuyên ngành tài chính Đại học Công Đoàn và cũng đã đi làm công việc văn phòng cho một công ty thời trang may mặc của Hàn Quốc, thế nhưng “nhận thức được việc phải làm, chị quyết định bỏ lại tất cả ở thành phố để về đây học làm một người nông dân”. Công nhân làm việc ở Tuệ Viên hay các tình nguyện viên tới đây đều là những con người muốn tận hưởng cuộc sống an lành, không tranh giành, khi mở mắt ra được nhìn thấy thảm thực vật xanh um tùm, thế là quá đủ đối với những con người luôn dành thứ tình cảm thiêng liêng cho đất mẹ vĩ đại.
Ngắm lại những khoảnh khắc tại vùng đất mang tên Tuệ Viên
Đến với Tuệ Viên, không chỉ là kinh doanh rau sạch mà còn là giáo dục, là chia sẻ, là thay đổi nữa. Nhiều bạn nhỏ cuối tuần cũng thường xuống đây, thử trải nghiệm một ngày làm nông dân, một ngày rời xa chốn phồn hoa đô thị ồn ào, tự mình thưởng thức những món ăn do chính công sức làm ra. Nông trại không chỉ là nơi trồng cây, trồng rau mà còn là trường học cho những người có ước mơ làm sống lại phương thức trồng rau hữu cơ an toàn.
Các thí sinh đội Rê trong chương trình Đồ Rê Mí cũng đã từng có dịp ghé thăm trang trại hữu cơ Tuệ Viên và trải nghiệm một ngày làm nông dân. Nguồn: Youtube
