- Về Nhơn Bình xem đua sõng câu và trò chơi dân gian truyền thống
- Khám phá các trò chơi dân gian Đông Nam Á
- Chơi và thi các trò chơi dân gian
Như con trẻ ở các vùng miền trên cả nước, con trẻ ở Hà Nội cũng rất thích các trò chơi dân gian.
Nhưng do sống ở đô thị nên trẻ con Hà Nội lại có các trò chơi riêng. Ngoài chơi các trò chơi dân gian như: nhảy dây, đánh chuyền, ô ăn quan… đám con gái cũng thích chơi đồ, búng chun, cá ngựa, trí uẩn… Đám con trai cũng có nhiều trò để chơi nhưng có lẽ bóng đá là trò được thích nhất.
Từ những năm 1920, trẻ học tiểu học, trung học cơ sở ở Hà Nội đã chơi bóng đá. Bóng đá vừa là môn thể thao rèn luyện sức khỏe, sự khéo léo nhưng cũng là trò chơi tập thể. Bất cứ khoảng trống nào trong phố cũng trở thành sân bóng cho lũ trẻ. Trò chơi này được duy trì đến thời bao cấp. Cứ buổi chiều, nhất là mùa hè, trong công viên Thống Nhất, Bách Thảo, ngã tư vắng xe cộ đều có “đội bóng phố tôi”. Lứa nhi đồng đá bằng bóng cao su, thiếu niên đá bóng da. Bên trong quả bóng da là véc xi cao su, khi bơm căng phải nhét đầu véc xi vào trong nên quả bóng hiếm khi tròn. Quả bóng lăn suốt ngày và lũ trẻ dường như không biết mệt.
Một trò khác mà cả con trai con gái đều chơi được và thích là sô vê. Sô vê (sauver) tiếng Pháp nghĩa là cứu nhưng trẻ không gọi là chơi cứu mà quen gọi là sô vê. Trò này chia làm 2 nhóm, số người của mỗi nhóm có thể nhiều hay ít tùy theo số trẻ tham gia nhưng phải bằng nhau. Sau khi đại diện 2 nhóm “oẳn tù tì”, nhóm thua phải làm “quân gian”, nhóm thắng sẽ là “cảnh sát”. Nhóm “cảnh sát” có nhiệm vụ đi bắt “quân gian” trong một con phố mà 2 nhóm đã thống nhất. Khi phát hiện ra “quân gian”, “cảnh sát” đuổi theo và phải đập vào “quân gian” 3 cái, nếu chỉ đập được 2 là chưa bắt được.
Sau khi bắt được “quân gian”, “cảnh sát” đưa về “đồn” (là góc phố hay cột điện). Đồn luôn có “cảnh sát” bảo vệ vì “quân gian” lúc nào cũng rình để cứu đồng bọn. Nếu phe “quân gian” xông vào cứu và đập vào đồng bọn 3 lần coi như cứu được và “quân gian” được giải thoát sẽ hô: sô vê. Trò chơi luôn gay cấn vì một nhóm lúc nào cũng muốn bắt còn nhóm kia lúc nào cũng tìm cách cứu đồng bọn. Có khi đến khuya mà “cảnh sát” vẫn chưa bắt hết “quân gian” nhưng đành phải giải tán về nhà vì đến giờ đi ngủ.
Ở Hà Nội có một trò chơi xếp hình khơi gợi trí tưởng tượng không chỉ con trẻ mà cả người lớn cũng bị cuốn vào là chơi Trí Uẩn. Trò này được thiếu nhi Hà Nội say mê ngay cả khi đi sơ tán và chơi cả trong lúc ở dưới hầm tránh bom Mỹ.
Có rất nhiều trò khác “rất Hà Nội” xuất hiện thời bao cấp như: xèng, cá chọi, búng chun, móc hình từ dây, đồ, bắn súng phốc bằng quả cây cơm nguội... Xèng được làm từ nắp chai bia Trúc Bạch đập phẳng ra. Khi chơi, đồng xèng được rải xuống đất sau đó dùng cái đúc bằng chì chọi vào các chỗ quân xèng dính vào nhau, các quân tan ra là ăn. Vì cha mẹ không thích con cái chơi món này nên lũ trẻ thường giấu xèng trong túi quần, thế nhưng đồng xèng rất sắc nên túi quần bị rách. Khi giặt quần áo, bố mẹ thấy túi quần rách biết ngay con mình đã đánh xèng. Còn chơi cá chọi thường bắt đầu kỳ nghỉ hè.
Lũ trẻ quần đùi áo may ô đến chợ Mơ, chợ Hôm, chợ Hàng Bè, có đứa đi tàu điện lên Yên Phụ rồi cuốc bộ vào làng Nghi Tàm mua cho rẻ. Chúng suốt ngày chăm những con cá màu tím than, ra cống móc giun cho cá ăn, cho tập vè trước gương chuẩn bị cho cuộc đấu. Và thường buổi trưa trốn ngủ, mấy đứa rủ nhau ra góc phố chọi cá. Đứa nào cũng có “đồng bọn” đi cùng để hò hét cổ vũ. Khi chúng oang oang, người già ở phố ra la mắng, chúng lại bê lọ cá chạy ra chỗ khác cho chọi tiếp. Nhưng vui nhất là chơi hội đồng tổng cốc.
Lũ trẻ quây quần và “oẳn tù tì”, đứa nào thua phải cúi đầu làm tội đồ. Khi tội đồ ngẩng đầu lên nhìn xung quanh dò xét đứa nào đã cốc mình thì cả lũ mặt cô hồn nhìn nhau cứ như mình vô can. Nếu đoán đúng đứa cốc, thì đứa đó phải làm tội đồ còn sai lại tiếp tục cho đến khi đoán đúng. Thỉnh thoảng đứa đầu trò nháy mắt ra hiệu tất cả thông đồng nên tội đồ có đoán đúng chúng vẫn bảo sai và dù ức nó vẫn phải cúi đầu tiếp.
Đến Tết Trung thu thì càng có nhiều đồ để chơi. Có đứa được bố mẹ chiều, đèo lên tận phố Hàng Thiếc mua cho cái tàu thủy bằng sắt tây. Tàu thủy có nhiều loại nhưng dài nhất cũng không quá 20cm. Thế là rủ đám trẻ cùng phố ra hồ rồi gắn miếng xà phòng vào đuôi tàu, xà phòng gặp nước tan ra đẩy tàu chạy phía trước. Có khi tàu chạy ra giữa hồ thì hết xà phòng. Gió thổi đẩy tàu xa hơn thế là một đứa đành phải cởi quần áo bơi ra mang vào bờ. Lại có lúc xà phòng gắn lệch nên tàu chạy lệch thế là chìm nghỉm. Vài đứa chổng mông lặn mò mãi mới thấy. Đêm Trung thu thế nào các chị lớn tuổi cũng tổ chức rước đèn ông sao. Tay cầm đèn đi thành hàng, có đứa còn mặt đeo mặt nạ Trư Bát Giới, Tôn Ngộ Không, chú Tễu hay Phăng-tô-mát trông ngộ nghĩnh.
Trong khi chơi các trò thế nào cũng cãi nhau, đứa này bảo đứa kia ăn gian. Rồi làm hòa và chơi tiếp nhưng cũng có khi không dàn hòa được phải giải tán, hôm sau lại rủ nhau chơi như chưa từng xảy ra chuyện gì.
Cùng với sô vê, nhiều trò chơi của con trẻ Hà Nội một thời nay không còn. Chẳng thấy cảnh ba bốn đứa trẻ chụm đầu chơi cá ngựa, chẳng còn đội bóng phố tôi vì đô thị ngày càng chật hẹp, đông đúc. Nhớ những trò chơi lấy vui là chính và thương con trẻ ngày nay không có tuổi thơ trọn vẹn vì bị cuốn vào học thêm.
