- Chế ảnh sex, phát tán lên mạng phạm tội gì?
- Say rượu mở van hồ chứa nước, phạm tội gì?
- Lao ô tô chặn kẻ cướp, có bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Ảnh minh họa
Nội dung vụ việc
Bình đến gặp Nam ngỏ lời mượn xe để đưa người thân ra bến xe ô tô. Anh Nam tin tưởng và giao xe cho Bình. Bình sau đó mang chiếc xe đi tìm chỗ bán nhưng không được, liền đem về nhà cất. Đợi mãi không thấy Bình trả xe, 2 ngày sau, anh Nam đến nhà Bình để đòi xe. Đến ngõ nhà Bình, anh Nam thấy Bình đi xe của mình từ trong nhà ra, chạy đến đưa tay ngăn lại và nói: “Trả tao xe đây, mượn gì mà mãi không trả”. Bình không trả lời mà định phóng xe đi. Anh Nam giữ lại và tiếp tục đòi trả xe, Bình liền rút con dao giấu trong người ra, gí sát vào mặt anh Nam quát: “Tao vừa giết người trên phố về đây. Biết điều buông ngay xe ra, không tao đâm chết”. Anh Nam hoảng sợ, rời tay khỏi xe và sau đó Bình phóng đi. Sau đó, anh Nam tố cáo với cơ quan công an về hành vi của Bình. Một thời gian sau, Bình bị bắt giữ.
Vấn đề đặt ra là trong vụ án này, hành vi của Trần Quang Bình đã phạm tội cướp tài sản hay lừa đảo chiếm đoạt tài sản?
Ý kiến bạn đọc
Phạm tội cướp tài sản
Tôi cho rằng trong vụ việc này, Trần Quang Bình chỉ phạm tội cướp tài sản mà không phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Theo tôi, hành vi ban đầu của Bình thực hiện không cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản vì lúc đầu Bình mượn xe của anh Bùi Quang Nam dù là có ý định đi tìm chỗ bán nhưng do không tìm được chỗ để bán nên không có cơ sở để chứng minh Bình có ý định chiếm đoạt tài sản. Hành vi cấu thành tội phạm của Bình theo tôi chỉ bắt đầu khi Nam đòi lại xe nhưng Bình đã rút dao ra đe dọa khiến Nam hoảng sợ rồi sau đó Bình phóng xe máy bỏ đi. Vì vậy tôi cho rằng, Bình phạm tội cướp tài sản.
Nguyễn Quốc Hùng (Sông Công - Thái Nguyên) Phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
Theo tôi, trong vụ việc này, Trần Quang Bình phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Việc Bình ngỏ ý mượn xe của Nam để đưa người thân ra bến ô tô nhưng sau đó lại mang xe đi tìm chỗ bán rõ ràng là một hành động gian dối để nhằm chiếm đoạt tài sản của Nam. Việc Bình chưa bán được xe là do hoàn cảnh khách quan chứ không phải do Bình tự ý chấm dứt hành động phạm tội của mình. Việc Nam bị Bình rút con dao giấu trong người ra, gí sát vào mặt và dọa giết, theo tôi đó là hành vi đe dọa để tẩu thoát. Đây không phải là hành vi cướp tài sản vì từ trước đó, Nam đã đồng ý cho Bình mượn xe chứ không phải Bình dùng vũ lực ép Nam phải cho mượn. Vì vậy theo tôi, Bình phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Hoàng Trường Giang (Tứ Kỳ - Hải Dương) Chuyển hóa từ lừa đảo thành cướp
Trong trường hợp của vụ việc này, ban đầu Trần Quang Bình đã có đầy đủ dấu hiệu cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo điều 139 Bộ luật Hình sự, bởi mặc dù Bình mang xe đi bán nhưng không bán được là do yếu tố khách quan chứ không phải do ý chí chủ quan của Bình. Hơn nữa, ngay khi anh Nam phát hiện ý định của Bình thì Bình đã có hành vi sử dụng dao là phương tiện nguy hiểm để đe dọa anh Nam hòng chiếm đoạt tài sản. Hành vi của Trần Quang Bình lúc này đã cấu thành tội cướp tài sản. Như vậy, theo tôi trong trường hợp này đã có sự chuyển hóa từ tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản sang tội cướp tài sản.
Phạm Quốc Bảo (Yên Mô - Ninh Bình)
Bình luận của luật sư
Về quan điểm thứ nhất cho rằng Trần Quang Bình chỉ phạm tội cướp tài sản, theo nội dung của vụ việc thì ý định phạm tội của Bình đã quá rõ ràng “vì muốn có tiền tiêu xài, Trần Quang Bình đã nảy sinh ý định chiếm đoạt chiếc xe máy Honda SH của Bùi Quang Nam”, còn việc Trần Quang Bình có tiêu thụ được hay không không quan trọng.
Việc Trần Quang Bình không tiêu thụ được đó là do nguyên nhân khách quan chứ không phải là mong muốn chủ quan của Bình. Ở đây Bình mong muốn chiếm đoạt được tài sản của anh Nam, mong muốn tiêu thụ được tài sản đó. Điều đó chứng tỏ ý định phạm tội của Bình đã rõ ràng nên việc không định tội cho hành vi của Bình là đã bỏ lọt tội phạm. Do đó cho rằng Bình phạm tội cướp tài sản là chưa thỏa đáng.
Quan điểm thứ hai cho rằng Trần Quang Bình phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với hành vi đe dọa để tẩu thoát, trong vụ việc này, Bình đã chiếm đoạt được xe máy Honda SH của anh Bùi Quang Nam, 2 ngày sau anh Nam mới phát hiện ra và đã bị Bình đe dọa dùng vũ lực. Ở đây hành vi phạm tội của Trần Quang Bình đã kết thúc về mặt pháp lý (tội phạm đã hoàn thành) và mặt thực tế (tội phạm kết thúc) nên không thể có việc đe dọa để tẩu thoát được.
Mặt khác, mục đích của Bình ở đây là dùng vũ lực không chỉ nhằm mục đích tẩu thoát mà còn giữ bằng được tài sản đã chiếm đoạt. Do vậy cho rằng Bình chỉ phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với hành vi đe dọa để tẩu thoát cũng là chưa thỏa đáng.
Với quan điểm cho rằng Bùi Quang Bình phạm tội cướp tài sản thuộc trường hợp chuyển hóa từ lừa đảo thành cướp, việc định tội này cũng chưa chính xác. Theo quy định của pháp luật, trong trường hợp kẻ phạm tội đã chiếm đoạt được tài sản (trong tội phạm trước) thì chỉ định tội cướp khi chủ tài sản hoặc người khác lấy lại được tài sản đó hoặc đang giành giật mà kẻ phạm tội dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc…
Ở đây tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản đã hoàn thành được 2 ngày chủ sở hữu là anh Nam mới giành giật lại tài sản và người phạm tội là Bình đã đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc cũng không thể coi là trường hợp chuyển hóa từ lừa đảo thành cướp được.
Theo nội dung vụ việc có cơ sở để khẳng định Trần Quang Bình đã phạm 2 tội là: tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 139, Bộ luật Hình sự và tội cướp tài sản theo Điều 133, Bộ luật Hình sự.
Về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 139, Bộ luật Hình sự. Thứ nhất, về hành vi khách quan, Bình đã dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản là chiếc xe Honda SH. Hành vi của Bình đã thỏa mãn hành vi cấu thành của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Thủ đoạn gian dối mà Bình sử dụng ở đây là giả vờ mượn xe của anh Nam để chở người quen ra bến ô tô. Nhưng kỳ thực không phải vậy, Bình chỉ lợi dụng lòng tốt của anh Nam để chiếm đoạt tài sản của anh Nam “vì muốn có tiền tiêu xài”.
Còn anh Nam là người quen của Bình nên đã tin Bình và tự nguyện giao tài sản của mình là chiếc xe máy Honda SH cho Bình. Như vậy mục đích hành động của Bình là nhằm để anh Nam tin và giao tài sản đã trở thành hiện thực. Căn cứ vào khoản 1, Điều 139, hành vi của Bình đã thỏa mãn cấu thành của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và thực tế đã hoàn thành khi anh Nam giao tài sản cho Bình.
Về mặt chủ quan, Bình thực hiện tội phạm với lỗi cố ý, nghĩa là Bình biết hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội và Bình mong muốn thực hiện được hành vi chiếm đoạt tài sản. Mục đích của Bình là chiếm đoạt được tài sản của anh Nam và mục đích này có trước khi Bình thực hiện tội phạm. Động cơ thúc đẩy ở đây là “vì muốn có tiền tiêu xài”.
Hành vi phạm tội của Bình đã xâm phạm đến quan hệ sở hữu của anh Nam đối với chiếc xe máy - một quan hệ sở hữu được Luật Hình sự bảo vệ. Các yếu tố về khách thể, chủ thể, mặt khách quan, mặt chủ quan đều thỏa mãn cấu thành của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 139, Bộ luật Hình sự.
Vừa phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì 2 ngày sau Trần Quang Bình lại phạm tội “cướp tài sản” theo quy định tại Điều 133, Bộ luật Hình sự. Việc định tội cho Bình dựa trên một số căn cứ pháp lý sau đây:
- Hành vi của Bình đã thỏa mãn hành vi khách quan của tội cướp tài sản. Đó là hành vi “đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc”. Ở đây Bình “rút dao giấu trong người gí sát vào mặt và quát: “Tao vừa giết người trên phố về đây…”. Hành vi “lấy dao gí sát vào mặt” có thể hiểu là hành vi đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc vì nếu anh Nam không buông tay ra khỏi chiếc xe máy để Bình đi thì việc Bình dùng dao đâm chết anh Nam có nhiều nguy cơ xảy ra liền ngay sau đó.
- Hành vi “đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc” của Bình không nhằm chiếm đoạt tài sản (vì chiếc xe máy đã nằm trong sự chiếm hữu của Bình) mà nhằm giữ lại tài sản là chiếc máy đã chiếm đoạt được. Mặc dù điều luật không quy định mục đích của hành vi “dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc…” nhằm giữ lại tài sản nhưng mục đích giữ lại tài sản cũng được coi là mục đích của tội cướp tài sản.
Như vậy, chỉ cần người phạm tội “dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc…” nhằm chiếm đoạt tài sản hoặc giữ lại tài sản cũng thuộc Điều 133. Bình có hành vi “đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc” để giữ lại tài sản, do đó hành vi của Bình đã thỏa mãn dấu hiệu khách quan của tội cướp tài sản. Hành vi phạm tội cùng một lúc xâm hại đến hai quan hệ: quan hệ nhân thân và quan hệ sở hữu của anh Nam. Bình thực hiện với lỗi cố ý, Bình thỏa mãn dấu hiệu chủ thể của tội cướp tài sản.
Luật sư Phạm Thái Sơn, (Văn phòng Luật sư Sơn Phạm và Cộng sự)
