Về làng MIá xã Phú Cần, huyện Krông Pa, Gia Lai hôm nay nghe kể về cái chết tức tưởi của H'Uy, một thiếu nữ Jrai xinh đẹp ở tuổi 17, khiến ai cũng đau xót. Cái chết của H'Uy bắt đầu chuyện không chồng mà lại mang thai, nên nhờ bà "lang băm" trọng làng "xử" giúp và đã dân đến cái chết bi thương...
Làng MIá vào Đông nhưng vẫn nắng gắt như đứng bên chảo lửa. Già làng MIá giải thích, có lẽ rừng đã hết nên khí hậu ở đây biến đổi thất thường. Càng "nóng" hơn khi nghe chúng tôi nhắc đến cô con gái đầu lòng Rơ Lan H'Uy của chị Rơ Lan H’Prim đã không sao cầm được nước mắt. Ở cái tuổi ba lăm, H’Prim đã có 2 đời chồng và 5 đứa con. Con gái H'Uy là con của người chồng trước đã bội bạc bỏ mẹ con chị để đi theo người đàn bà ở buôn khác. H'Uy cùng 4 chị em sớm xa cha, lớn lên trong sự yêu thương của mẹ và bà ngoại. Nhưng chỉ học hết lớp 3 thì H'Uy ở nhà, ngày ngày theo mẹ lên rẫy.
Nhờ "Yàng" cho H'Uy có nhan sắc tuyệt vời nên nhiều thanh niên trong làng để mắt. Tuổi 17, "bẻ gãy sừng trâu", sức trẻ, khỏe và xinh đẹp của H'Uy, đã làm cho nhiều chàng trai trong làng mê mẩn tìm đến tán tỉnh ngày càng đông hơn. Lúc đầu H'Uy không bắt mắt được ai, nhưng dần về sau cũng đã mủi lòng với một người thanh niên ăn nói rất mềm dẻo, trắng trẻo rất thư sinh có tên Nay Thương. Khi chưa đạt mục đích, chàng thanh niên này luôn tỏ hành động là người tử tế, nhưng đùng một cái gần hai tháng không thấy mặt câu ta đến nữa.
Con gái H’Uy như người mất hồn, nước da có vẻ xanh xao... Mẹ và bà ngoại thương con cháu nên gặng hỏi mãi cuối cùng H'Uy cũng nhận là lỡ dại với Nay Thương. Bà ngoại H’Tre và mẹ H’Prim dắt con gái H'Uy sang thị trấn Phú Túc để nhờ bác sĩ kiểm tra và nhận kết quả thai nhi đã gần 4 tháng. Biết vậy nên bà cháu, mẹ con H'Uy im lặng ra về và bàn kế hoạch đưa con gái sang buôn Uar, xã Chư Drăng để tìm Nay Thương bắt phải về làm đám cưới. Nhưng khi đến nơi thì mới vỡ lở vì cả buôn Uar không có ai tên Nay Thương như lời chàng thanh niên hằng ngày đến chơi giới thiệu. 3 bà cháu đành câm lặng quay về làng trong nỗi đau, nước mắt lưng tròng.
Luật tục của người Jrai, chuyện con gái không chồng mà lại có mang là điều không thể chấp nhận. Theo luật làng thì án phạt khá nặng nếu không chỉ ra được "tác giả" của cái bào thai trong bụng. Đau hơn nữa là dị nghị trong làng để tiếng đời rất khó sống. Suy nghĩ đau đớn nên mẹ con bà H’Tre suy tính, quyết định phải bịt chuyện này không để ai trong làng biết được. Mẹ con bà H’Tre đã thống nhất đưa H'Uy đến nhờ bà "lang băm" chuyên việc phá thai trong làng nhờ giúp giải quyết cái thai của H'Uy với giá thỏa thuận 1,5 triệu đồng.
Ngày 3-10, bà H’Tre cùng H’Prim dẫn H'Uy đến nhà bà "lang băm" bên bờ sông MIá để giải quyết. Chiều tối, sau buổi đi rẫy về, mẹ con bà H’Tre nghe người nhà bà "lang băm" đến báo tin con bé H'Uy bị ra máu nhiều, nguy mất, phải chuyển đi bệnh viện gấp. Sau khi đưa H'Uy đến Trung tâm Y tế huyện Krông Pa cấp cứu thì đã quá muộn. H'Uy chỉ kịp kể với các y, bác sỹ: Bà lang dùng tay lần mò bên ngoài bụng rồi bóp nặn cái thai, dùng chày gỗ đập, giộng mạnh vào bụng để cho cái thai chết và tuột ra... Sau những tiếng nói yếu ớt sau cùng, H'Uy đã ra đi.
Từ sau ngày xảy ra cái chết của H'Uy, vợ chồng bà "lang băm" đã bỏ sang buôn Ưar nơi có nhà và rẫy để ở mà không về buôn MIá nữa... Theo Ban hỏa giải của thôn, thống nhất gia đình bà "lang băm" Ksor H'Ly đền cho bà Rơ Lan H’Prim một con bò cái to còn sống khỏe mạnh vì đã gây ra cái chết của H'Uy. Thật khó hiểu nổi nỗi đau luật tục ở làng đến giờ vẫn còn dai dẳng.
