Nghìn năm họ Đào
(ANTĐ) - Được phát tích từ thời Hùng vương thứ 6, hiện nay thần phả, thần tích cũng như bia đá tại đền Thượng khu di tích đền Hùng vẫn còn ghi công tổ tiên họ Đào đã từng là Đại tướng quân đánh giặc Ân. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, dòng họ Đào sản sinh ra có hàng trăm danh nhân tướng sĩ có công lao với nước được ghi vào sử sách và được người dân tôn thờ là Thành hoàng trong các làng quê Việt Nam.
 |
| Nhà bia Văn Miếu, Quốc tử Giám -nơi nhiều tiến sĩ họ Đào được ghi danh |
Một trong những vị tổ tiên họ Đào có công với Thăng Long là cụ Đào Cam Mộc - một đại thần nhà tiền Lê, người đã giúp vua Lý Công Uẩn thực hiện ý nguyện dời kinh đô từ Hoa Lư về Thăng Long. Và ông cũng là người được sử sách ghi công trạng to lớn gây dựng vương triều Lý.
Cuối triều Lê xảy ra biến cố, Đào Cam Mộc đã cùng các đại thần thuyết phục và lập quan Thân vệ Lý Công Uẩn, một người văn võ song toàn, công minh, trung hậu, khoan dung nhân từ, được lòng người quy tụ, lên làm vua. Theo lịch sử ghi lại, thì người chủ trương đưa Lý Công Uẩn lên ngôi là Sư Vạn Hạnh, nhưng người thực thi chủ trương đó lại là Đào Cam Mộc. Sau khi lên ngôi, Lý Công Uẩn đã phong cho Đào Cam Mộc làm Nghĩa Tín hầu và gả con gái là công chúa lớn An Quốc cho ông. Ông còn có nhiều công lao xây dựng triều chính, nhất là thời kỳ dời đô về Thăng Long. Xuất thân từ võ quan, nhưng do ham đọc sách nên Đào Cam Mộc thông kinh sử, thiên văn, địa lý, am hiểu vận trời đất nên các quan trong triều kính nể và nhân dân tôn vinh ngài là “Đào Trạng Văn Quan”.
Ông cũng là người dự thảo “Chiếu dời đô”. Đào Cam Mộc tạ thế đêm 15 tháng giêng năm Thuận Thiên thứ sáu (1015) tại tư dinh ngõ Thị Thôn, Cổ Loa, Đông Ngàn, Từ Sơn, Bắc Ninh (nay là Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội). Để ghi tạc công lao người khai quốc triều Lý, Vua Lý Thái Tổ đã truy phong cho ông chức vị cao nhất là Á Vương, trên tư dinh cho xây đền thờ Thái sư Á Vương Đào Cam Mộc và ban tặng câu đối: “Lý triều định đô vương tứ phúc/Đào trạng văn quan Quốc ân thân”.
Hiện nay, tại thành phố Hồ Chí Minh đã có con đường mang tên Đào Cam Mộc. Tại Hà Nội, để ghi nhớ công lao của ông, thành phố cũng đang xem xét đặt tên Đào Cam Mộc cho một con đường ở trung tâm thành phố. Tại thành phố Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cũng đã có rất nhiều con đường mang tên danh nhân họ Đào như: Đào Sư Tích, Đào Duy Từ, Đào Tấn, Đào Duy Anh, Đào Nguyên Phổ…
Nhân dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, tưởng nhớ công ơn cụ Đào Cam Mộc, và để con cháu dòng họ Đào thế hệ hôm nay hiểu hơn về tổ tiên dòng họ của mình cũng như tiếp nối những nghĩa cử, khí phách, nhân cách con người của những danh nhân họ Đào với lòng ham học, ý thức tận tụy vì dân vì nước, được sự đồng ý của UBND thành phố Hà Nội, lần đầu tiên dòng họ Đào tổ chức cuộc gặp mặt trên khắp cả nước tại Văn Miếu Quốc Tử Giám - biểu tượng của văn hóa Việt Nam và cũng là nơi ghi danh nhiều tiến sĩ mang họ Đào.
Theo nghệ nhân Đào Trọng Cường - Tổng Giám đốc Công ty Thần Châu Ngọc Việt - thành viên Hội đồng liên lạc dòng họ Đào thì Ban Liên lạc họ Đào đã được thành lập từ nhiều năm nay mà Chủ tịch là Thượng tướng Đào Đình Luyện là người đầu tiên sáng lập.
Sau khi Thượng tướng Đào Đình Luyện mất, Chủ tịch dòng họ là Giáo sư Đào Nguyên Cát, hàng năm dòng họ Đào vẫn thường xuyên gặp mặt và dự các lễ hội tại những làng quê nơi tổ tiên họ Đào được tôn vinh là Thành hoàng làng. Song đây là lần đầu tiên họ Đào tổ chức gặp mặt trên phạm vi toàn quốc với số lượng con cháu tham gia lên đến hàng nghìn người. Hiện cho đến giờ phút này, con cháu họ Đào trên khắp cả nước đều đang rất phấn khởi, háo hức cho buổi gặp mặt diễn ra vào hôm nay 13-11-2010 tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, tại kinh đô Thăng Long mà tổ tiên họ Đào đã góp công dựng nên.
Đinh Kiều Nguyên
